Ateroskleroz atardamarların içinde darlık oluşturacak şekilde içinde yağ bulunduran tabakalar (plaklar) oluşumu ile karakterize ve damarlarda sertliğe neden olan bir durumdur. Aterosklerotik damarlar kalınlaşır, sertleşir ve sonunda da tıkanır. Ateroskleroz tüm dünyada en yaygın damar tıkanıklığı nedenidir. Bu darlıklar belirli bir dereceye ulaştığında akan kan akımını engellemesi sonucu, damarın beslediği organlarda yada dokularda kansızlık nedeni ile şikayetler başlar.
Damarın önemli bir bölümü tıkanıncaya kadar ateroskleroz bir belirti vermez. Belirtiler aterosklerozun tuttuğu damara göre değişir. Öeneğin kalbi besleyen koroner damarlar tıkanmaya başladığında göğüs ağrısı, şah damarlar tıkanırken geçici veya kalıcı felç, böbrek damarları tıkanırken yüksek kan basıncı ve bacak damarları tıkanırken ise yürüme ağrısı yada gangerenler gelişebilir.
Aterosklerozun tedavisinden amaç, hastalığın ilerlemesinin engellenmesi ve geriletilmesidir. Bu amaçla ateroskleroz gelişiminde rol alan risk faktörlerinin engellenmesi yada tedavisi yapılmalıdır. Örneğin kan basıncının düşürülmesi, gıdalarla alınan yağ ve kolesterolün azlatılması, kilo kaybı, sigarasız bir yaşam, şeker hastalığı var ise kan şekerinin kontrol altına alınması sağlanmalı ve ayrıca daha aktif ve hareketli bir yaşam teşvik edilmelidir. Kullanılan başlıca ilaçlar yağ ve kolestero düşürücü olan kolestiramin, kolestipol, gemfibrozil, statin türevi ilaçlardır. Ayrıca kanı sulandıran ilaçlar aspirin, clopidogrel ve ticlopidin dir.
Bacakların damar hastalığına bağlı en yaygın şikayet yol yürümekle, koşmakla, merdiven çıkmakla baldırlara, uyluk çevresindeki ve kalçadaki adalelere gelen ve genellikle kramp şeklinde olan ağrıdır (kladikasyo intermitant). Yürümekle gelen ağrının en önemli özelliği yürüyüş durdurulduğunda ağrının 3-5 dakika içinde kendiliğinden geçmesidir. Ağrı hemen her zaman her yürüyüşle aynı mesafede gelir. Ancak zamanla bu mesafe kısalabilir.
Zamanla kan akımının daha da azalması sonucunda ağrı artık istirahatta bile ortaya çıkmaya başlar. Çoğu kez geceleri ağrı oluşur. Kişi gece uyurken bacağına ağrı gelmesi sonucunda uyanır, kalkıp dolaşınca ağrısı biraz geçer ve tekrar uyur. Bir süre sonra ağrı kalıcı hale gelip, artık gündüzleri de devam etmeye başlar. Hastalar çoğu kez bacaklarını yatak kenarından aşağıya sarkıttıklarında daha rahat ederler. Bu durumda yürüme ağrısı da çok daha kısa mesafelerde gelmeye başlar.
Daha ileri aşamalarda ise ayaklarda ve özellikle ayak parmaklarında ağrılı yaralar ve gangren gelişebilir.
Erken dönemde teşhis edilen bacak damarlarının hastalıklarında egzersiz ile daha aktif bir yaşam, kilo verme, varsa şeker hastalığının ve hipertansiyonun tedavisi, yüksek kolesterol ve lipit düzeylerinin düşürülmesi ile tedaviye başlanabilir.
Damar tıkanıklığının anjiyografi ile tedavisi
Günümüzde damar tıkanıklığı tedavisinde en sık kullanılan, kolay, güvenilir ve çok etkili bir tedavi yöntemidir.
Anjiyografi ile damar tıkanıklığını açmanın en önemli avantajı işlemin oldukça kolay olması, ameliyat kesisine ihtiyaç duyulmaması, hastaların genellikle aynı gün evlerine gönderilebilmesi ve işlemin gerek olduğu takdirde çok kere tekrarlanabilmesidir.
Girişimsel radyoloji ile kalp damarları dışındaki tüm atardamar darlık ve tıkanıklıklarının tedavisi yapılabilmektedir. Damar tıkanıklığının tedavisinde yararlanılan tüm malzemeler (balon, ilaçlı balon, stent, ilaçlı stent, damar tıraşlama yöntemi) merkezimizde kullanılabilmektedir.
Anjiyografi yapılır, damar tıkanıklığı olan damarlar görüntülenir. Damarın tıkalı olduğu bölge ya balon, ya stent ya da damar tıraşlama yöntemlerinden biriyle açılır. Damar daralmışsa açmak kolaydır ancak tam tıkanıklık varsa daha zor olabilir. Damar tıkanıklığı tedavi edildiğinde işlem sonlandırılır. Başarılı bir tedavi sonrası hastanın bacakla ilgili yürüme ağrısı tamamen ya da büyük ölçüde geçmelidir. Eğer tedavi ayak yaraları için yapılmışsa yara iyileşmesi başarılı bir tedaviye rağmen uzun sürebilir.
